Z KART HISTORII SPORTU i GIER SPORTOWYCH STAROŻYTNE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE ! PIERWSZE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE ODBYWAŁY SIĘ W OLIMPII (STĄD NAZWA IGRZYSK) W GRECJI NA PÓŁWYSPIE PELOPONESKIM I BYŁY ROZGRYWANE CO CZTERY LATA. PIERWSZE UDOKUMENTOWANE IGRZYSKA ODBYŁY SIĘ W ROKU 776 P.N.E. NA CZAS IGRZYSK OLIMPIJSKICH ZAPRZESTAWANO WOJEN. PODCZAS TRWANIA JAKICHŚ KONFLIKTÓW OGŁASZANO "ŚWIĘTY ROZEJM" I WOJNY WSTRZYMYWANE BYŁY NA 2 MIESIĄCE. ... PRZEZ PIĘĆ DNI TRWAŁY IGRZYSKA, A RESZTA BYŁA PRZEZNACZONA NA WYRUSZENIE I POWRÓT Z IGRZYSK PRZEZ WIDZÓW I ZAWODNIKÓW. PIERWSZYM ETAPEM UROCZYSTOŚCI, JESZCZE PRZED ROZPOCZĘCIEM IGRZYSK BYŁO ZŁOŻENIE PRZYSIĘGI PRZED POSĄGIEM ZEUSA. MIĘSO DZIKA CIĘTO NA KAWAŁKI, ROZSYPYWANO ALBO ROZKŁADANO PRZED POSĄGIEM I KAŻDY Z UCZESTNIKÓW, WRAZ Z OJCEM I SWYMI BRAĆMI SKŁADAŁ PRZYSIĘGĘ, ŻE NIE DOPUŚCI SIĘ ŻADNEGO OSZUSTWA NA ZAWODACH, CO POTWIERDZALI DRUGĄ PRZYSIĘGĄ, W KTÓREJ MÓWILI, ŻE ŚCIŚLE PRZYKŁADALI SIĘ DO ĆWICZEŃ PRZEZ POPRZEDNIE 46 MIESIĘCY. ... RUINY TERENÓW TRENINGOWYCH W OLIMPII ... OBECNIE OFICJALNIE OTRZYMYWAŁO SIĘ NAGRODĘ – WIENIEC Z GAŁĄZEK OLIWNYCH, LECZ NAGRADZANY BYŁ TYLKO ZWYCIĘZCA. ZAWODNIK, KTÓRY WYGRAŁ IGRZYSKA, STAWAŁ SIĘ SŁAWNY I OTRZYMYWAŁ TYTUŁ OLIMPIONIKA. W JEGO RODZINNYM MIEŚCIE STAWIANO POMNIKI NA JEGO CZEŚĆ I PISANO WIERSZE. W MURZE MIASTA WYGRANEGO ZAWODNIKA ROBIONO DZIURĘ, PRZEZ KTÓRĄ WCHODZIŁ ZWYCIĘZCA WITANY PRZEZ MIESZKAŃCÓW. OZNACZAŁO TO, ŻE MIASTO NIKOGO JUŻ SIĘ NIE OBAWIA, PONIEWAŻ MA TAKIEGO OBROŃCĘ. ZWYCIĘZCA OTRZYMYWAŁ RÓWNIEŻ NAGRODY MATERIALNE, ALE NIE DAWANE OFICJALNIE. Z CZASEM, OPRÓCZ WIEŃCA Z GAŁĄZEK OLIWNYCH, OTRZYMYWANO PIENIĄDZE I PRZEDMIOTY WARTOŚCIOWE. SŁAWĘ ZDOBYWAŁO CAŁE MIASTO, A NIE TYLKO WYGRANY. KARY OLIMPIJSKIE BYŁY BARDZO SUROWE. ZAWODNIK, KTÓRY DOPUŚCIŁ SIĘ OSZUSTWA, ZMUSZONY BYŁ POSTAWIĆ POMNIK ZEUSOWI, NA KTÓRYM WYRYTO JEGO IMIĘ I NAZWISKO ORAZ WYSTĘPEK, KTÓREGO SIĘ DOPUŚCIŁ. NAJPOPULARNIEJSZYM Z OSZUSTÓW JEST ATEŃCZYK KALLIOPOS, KTÓRY PRZEKUPIŁ SWOICH NIEDOSZŁYCH PRZECIWNIKÓW. CAŁA SPRAWA WYSZŁA NA JAW. ATEŃCZYK I INNI MUSIELI POSTAWIĆ POMNIKI DLA ZEUSA. ATEŃCZYCY PRZESTALI BRAĆ UDZIAŁ W IGRZYSKACH, BÓG DELFICKI POWIEDZIAŁ, ŻE DOPÓKI NIE ZACZNĄ PONOWNIE BRAĆ UDZIAŁU, DOPÓTY NIE DA IM PRZEPOWIEDNI. NAJSTARSZĄ DYSCYPLINĄ STAROŻYTNYCH IGRZYSK BYŁ ... BIEG KRÓTKI NA DYSTANSIE JEDNEGO STADIONU. POCZĄTKOWO DŁUGOŚĆ TEGO BIEGU NIE BYŁA WYRAŹNIE OKREŚLONA, DOPIERO OD 6 IGRZYSK DYSTANS USTALONO NA 600 STÓP, TO JEST 192,67 M. W KONKURENCJI TEJ WYMAGANO OD ZAWODNIKÓW NIENAGANNEJ POSTAWY I ODPOWIEDNIEGO UKŁADU CIAŁA W CZASIE BIEGU. ZWRACANO UWAGĘ PRZEDE WSZYSTKIM NA DŁUGI KROK, SILNĄ PRACĘ RAMION WYSUNIĘTYCH DO PRZODU I LEKKO POCHYLONY TUŁÓW. KOLEJNĄ OLIMPIJSKĄ DYSCYPLINĄ BYŁ ... DIAULOS - BIEG ŚREDNI, KTÓRY ROZEGRANO GO PO RAZ PIERWSZY NA 14 IGRZYSKACH. DIAULOS RÓWNAŁ SIĘ DYSTANSOWI DWÓCH STADIONÓW (385,34 M). ZAWODNIK POKONYWAŁ LINIĘ METY I WRACAŁ DO PUNKTU STARTU TĄ SAMĄ BIEŻNIĄ. NA PIĘTNASTYCH Z KOLEI IGRZYSKACH WPROWADZONO NOWĄ KONKURENCJĘ - DOLICHOS, CZYLI BIEG DŁUGI. ROZGRYWANO GO PRAWDOPODOBNIE NA DŁUGOŚCI 24 STADIONÓW. ZA PIERWSZEGO ZWYCIĘZCĘ UZNAJE SIĘ AKANTOSA ZE SPARTY. INNY SPARTANIN, LADAS, W CZASIE 85 IGRZYSK ZWYCIĘŻYŁ, JEDNAK PO POKONANIU METY PADŁ NA ZIEMIĘ I SKONAŁ. NA 18 IGRZYSKACH DO NIEUSTANNIE POSZERZANEGO ZESTAWU KONKURENCJI DOŁĄCZONO ... ZAPASY. WALKI W TEJ DYSCYPLINIE BYŁY JEDNAK BARDZIEJ ZBLIŻONE FORMĄ DO WSPÓŁCZESNEGO WRESTLINGU ANIŻELI ZNANYCH NAM ZAPASÓW W STYLU WOLNYM CZY KLASYCZNYM. DOZWOLONE BYŁO PODSTAWIANIE NOGI, WYŁAMYWANIE PALCÓW A NAWET SZARPANIE ZA NOS CZY WARGI. ZWYCIĘSTWO OSIĄGANO PO TRZYKROTNYM POWALENIU PRZECIWNIKA NA ZIEMIĘ. NIE OBOWIĄZYWAŁ PODZIAŁ NA KATEGORIE WIEKOWE CZY WAGOWE. DOPIERO W PÓŹNIEJSZYM CZASIE WYRÓŻNIONO TAKŻE ZAPASY CHŁOPCÓW. OD 18 IGRZYSK ROZGRYWANO PENTATHLON ... PIĘCIOBÓJ. W JEGO SKŁAD WCHODZIŁY: RZUT OSZCZEPEM (WYKONANYM Z DREWNA ŚWIERKOWEGO BĄDŹ JESIONU O DŁUGOŚCI W GRANICACH LUDZKIEGO WZROSTU), RZUT DYSKIEM (DYSKOBOLE STALI NA SPECJALNYM PODEŚCIE ZWANYM BALBIS, SKĄD ODDAWALI RZUTY), SKOK W DAL, BIEG NA DYSTANSIE JEDNEGO STADIONU I ZAPASY. W CZASIE IGRZYSK 23 OLIMPIADY POJAWIŁA SIĘ WALKA NA PIĘŚCI, KTÓRA Z CZASEM STAŁA SIĘ NAJBARDZIEJ KRWAWYM WIDOWISKIEM ZAWODÓW. PODDAJĄCY SIĘ UNOSIŁ RĘKĘ I PALEC WSKAZUJĄCY KU GÓRZE LUB UDERZAŁ ZAWODNIKA W BARK. NA TEN ZNAK PRZERYWANO WALKĘ. NA 25 IGRZYSKACH WPROWADZONO WYŚCIGI RYDWANÓW POWOŻONYCH PRZEZ WŁAŚCICIELI ZAPRZĘGÓW. W TEJ KONKURENCJI STARTOWALI TYLKO NAJBARDZIEJ ZAMOŻNI, GDYŻ UTRZYMANIE KONI BYŁO NIEZWYKLE KOSZTOWNE. DOPIERO WIELE LAT PÓŹNIEJ POJAWIŁY SIĘ WYŚCIGI BIEDNIEJSZYCH, NP. WOZÓW ZAPRZĘŻONYCH W MUŁY. DO PROGRAMU 33 OLIMPIADY, KU UCIESZE WIDOWNI, DOŁĄCZONO PANKRATION, SKRZYŻOWANIE ZAPASÓW I WALKI NA PIĘŚCI. ZAWODNICY MIELI PRAWO STOSOWAĆ WSZYSTKIE CHWYTY I UDERZENIA, WYŁAMYWAĆ PALCE, RĘCE, STOPY, GRYŹĆ, WYKŁUWAĆ PALCAMI OCZY CZY ŁAMAĆ NOSY. ZWYCIĘSTWO OSIĄGANO PRZEZ PODDANIE SIĘ PRZECIWNIKA. OD 65 IGRZYSK W 520 R. P.N.E. ROZGRYWANO HOPLITES, CZYLI BIEG W UZBROJENIU. POCZĄTKOWO BIEGANO Z PEŁNYM EKWIPUNKIEM WOJSKOWYM, W HEŁMIE, Z WŁÓCZNIĄ, TARCZĄ I W NAGOLENNIKACH. PÓŹNIEJ STOPNIOWO OGRANICZANO UZBROJENIE, REZYGNUJĄC KOLEJNO Z NAGOLENNIKÓW, WŁÓCZNI, HEŁMU, BY WRESZCIE BIEG ODBYWAŁ SIĘ Z SAMĄ TYLKO TARCZĄ. POKONYWANO ODLEGŁOŚĆ RÓWNĄ DWÓM STADIONOM. NAJCZĘŚCIEJ TO WŁAŚNIE HOPLITES BYŁ OSTATNIĄ DYSCYPLINĄ IGRZYSK. W PÓŹNIEJSZYCH LATACH DODAWANO KOLEJNE KONKURENCJE, WŚRÓD NICH ZAWODY POETÓW I TRĘBACZY.  W DZIEJACH STAROŻYTNYCH IGRZYSK NAJBARDZIEJ WSŁAWIŁ SIĘ LEONIDAS Z RODOS. BYŁ ON ZWYCIĘZCĄ CZTERECH KOLEJNYCH OLIMPIAD (154, 155, 156 I 157) W BIEGU NA DYSTANSIE JEDNEGO STADIONU, W DIAULOSIE I W BIEGU ZBROJNYM. GRECY CZCILI WIELOKROTNYCH ZWYCIĘZCÓW DAJĄC IM SPECJALNĄ NAZWĘ - TRIASTES. INNYM ZNANYM OLIMPIONIKIEM BYŁ HERODOS Z MEGARY. W CZASIE DZIESIĘCIU KOLEJNYCH IGRZYSK, W LATACH 328 - 292 P.N.E., ZDOBYWAŁ WIEŃCE LAUROWE W ZAWODACH TRĘBACZY. MILON Z KROTONY BYŁ SZEŚCIOKROTNYM ZWYCIĘZCĄ IGRZYSK W ZAPASACH. PIERWSZY LAUR OLIMPIJSKI ZDOBYŁ JESZCZE W ZAWODACH CHŁOPCÓW W 540 R. P.N.E. OD 62 DO 66 IGRZYSK BYŁ JUŻ NIEPOKONANY W ZAWODACH DOROSŁYCH. CO CIEKAWE, WŚRÓD ZWYCIĘZCÓW IGRZYSK KRONIKI PODAJĄ TAKŻE FILIPA II MACEDOŃSKIEGO. ODNIÓSŁ ON ZWYCIĘSTWO W 106 OLIMPIADZIE, W 356 R. P.N.E., W WYŚCIGACH KONNYCH. W ZAWODACH BRALI UDZIAŁ ZAMOŻNI LUDZIE, KTÓRYCH STAĆ BYŁO NA ZMARNOWANIE CAŁEGO ROKU NA ĆWICZENIA, PÓŹNIEJ BYLI TO TYLKO WYBRANI ATLECI. WYSTĘPOWANO NAGO, DLATEGO IGRZYSKA MOGLI OGLĄDAĆ TYLKO WOLNI MĘŻCZYŹNI. KOBIETĘ PRZYŁAPANĄ NA OGLĄDANIU IGRZYSK CZEKAŁA KARA ŚMIERCI. NIE BYŁO KONKURENCJI ZESPOŁOWYCH. NAJPEŁNIEJSZY ROZKWIT OSIĄGNĘŁY IGRZYSKA W OKRESIE WOJEN PERSKICH (500 - 449 R. P.N.E.). OLIMPIA BYŁA WÓWCZAS AUTENTYCZNYM CENTRUM PANHELLEŃSKIM, A ROZGRYWANE REGULARNIE CO CZTERY LATA IGRZYSKA OLIMPIJSKIE STAŁY SIĘ ŚWIĘTEM OGÓLNOGRECKIM. W STO LAT PÓŹNIEJ, STAŁY SIĘ PODSTAWĄ MIARY CZASU. POTĘGĄ IGRZYSK OLIMPIJSKICH ZACHWIAŁA KLĘSKA GREKÓW W BITWIE POD CHERONEĄ (338 R. P.N.E.) I UTRATA NIEPODLEGŁOŚCI. PAŃSTWA GRECKIE PRZESZŁY POD PANOWANIE KRÓLÓW MACEDOŃSKICH, ZAŚ W ROKU 146 P.N.E. STAŁY SIĘ CZĘŚCIĄ IMPERIUM RZYMSKIEGO. SPORT PRZYBRAŁ Z CZASEM FORMĘ DOCHODOWEGO RZEMIOSŁA O BRUTALNEJ CZĘSTO FORMIE. JEDNAK IGRZYSKA ROZGRYWANO NADAL JESZCZE PRZEZ KILKASET LAT, CHOĆ POWOLNY ICH UPADEK STAŁ SIĘ NIEUNIKNIONY. W TOKU WALK CORAZ CZĘŚCIEJ ZDARZAŁY SIĘ WYPADKI PRZEKUPSTWA. CORAZ WIĘCEJ BYŁO CHĘTNYCH DO ZASIADANIA NA TRYBUNACH I OBSERWOWANIA RYWALIZACJI, ZAŚ CORAZ TRUDNIEJ BYŁO POZYSKAĆ NOWYCH ZAWODNIKÓW.  W ROKU 86 P.N.E. KONSUL RZYMSKI LUCIUS CORNELIUS SULLA OGRABIŁ OLIMPIĘ ZE ZGROMADZONYCH TU PRZEZ WIEKI SKARBÓW A ZAWODNIKOM NAKAZAŁ PRZYBYCIE DO RZYMU I UŚWIETNIENIE UROCZYSTOŚCI POŚWIĘCONYCH SWOJEJ OSOBIE. W OLIMPII POZWOLIŁ POZOSTAĆ ZAWODNIKOM DROMOSU, KTÓRZY JAKO JEDYNI MOGLI RYWALIZOWAĆ O OLIMPIJSKIE WIEŃCE.  W III WIEKU NASZEJ ERY CZĘŚĆ BUDOWLI ROZEBRANO JAKO ŹRÓDŁO MATERIAŁU DO BUDOWY FORTYFIKACJI PRZECIWKO ZBLIŻAJĄCYM SIĘ PLEMIONOM HERULDÓW, KTÓRE TU JEDNAK OSTATECZNIE NIE DOTARŁY. BUDOWLE, KTÓRE WTEDY LEGŁY W RUINIE, JUŻ NIGDY NIE ODZYSKAŁY SWEJ PIERWOTNEJ FORMY.  CIOS OSTATECZNY IGRZYSKOM OLIMPIJSKIM WYMIERZYŁ CESARZ TEODOZJUSZ I WIELKI, KTÓRY W ROKU 393 N.E. WYDAŁ ... ZAKAZ ORGANIZOWANIA IGRZYSK. WKRÓTCE (395 R.) SPUSTOSZEŃ PELOPONEZU DOKONAŁY PLEMIONA GOCKIE, ZAŚ W ROKU 426 KOLEJNY Z CESARZY - TEODOZJUSZ II NAKAZAŁ SPALENIE ALTIS JAKO MIEJSCA KULTÓW POGAŃSKICH. W STO LAT PÓŹNIEJ POZOSTAŁOŚCI ZNISZCZONE ZOSTAŁY PRZEZ ... TRZĘSIENIE ZIEMI. NA PONAD 1000 LAT IDEA OLIMPIJSKA POSZŁA W ZAPOMNIENIE. NOWOŻYTNE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE NOWOŻYTNE LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE ODBYWAJĄ SIĘ OD 1896 ROKU - ATENY, A ZIMOWE OD 1924 - CHAMONIX. NOWOŻYTNE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE NAWIĄZUJĄ DO TRADYCJI STAROŻYTNYCH IGRZYSK GRECKICH. PRZEZ WIĘKSZOŚĆ SPORTOWCÓW IGRZYSKA OLIMPIJSKIE SĄ TRAKTOWANE, JAKO NAJWAŻNIEJSZE ZAWODY SPORTOWE, A ZŁOTY MEDAL OLIMPIJSKI, JAKO NAJCENNIEJSZE TROFEUM.   RUCH OLIMPIJSKI PO ROKU 393 N.E., KIEDY TO ROZEGRANO OSTATNIE IGRZYSKA ERY STAROŻYTNEJ, PAMIĘĆ O GRECKIM WYCHOWANIU ZAMARŁA. POWRÓCONO DO NIEGO W CZASIE ODRODZENIA - WZMIANKI O IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH ZNAJDUJĄ SIĘ W PISMACH TAKICH TWÓRCÓW JAK MATTEO PALMIERI, HANS SACHS I THOMAS KYD. W 1833 R. W SZWECJI POWSTAŁO TOWARZYSTWO OLIMPIJSKIE. Z INICJATYWY TEJ ORGANIZACJI ROK PÓŹNIEJ ZORGANIZOWANO DLA UPAMIĘTNIENIA STAROŻYTNYCH IGRZYSK GRECKICH TZW. IGRZYSKA SKANDYNAWSKIE. PIERWSZA OLIMPIADA TEGO TYPU ODBYŁA SIĘ 14 LIPCA1834 R. W RAMLÖSA W SZWECJI. W PROGRAMIE PRZEWIDZIANO BIEGI, SKOKI WZWYŻ, O TYCZCE I PRZEZ ŻYWEGO KONIA, ZAPASY, ĆWICZENIA ZRĘCZNOŚCIOWE, WSPINANIE SIĘ PO LINIE I MASZCIE. DRUGIE I OSTATNIE IGRZYSKA SKANDYNAWSKIE ODBYŁY SIĘ 2 LATA PÓŹNIEJ.  IDEĘ WSKRZESZENIA STAROŻYTNYCH IGRZYSK JAKO PIERWSZY ZAPROPONOWAŁ GRECKI FILANTROP I WETERAN WOJEN Z TURKAMI, EVANGELOS ZAPPAS W 1833 R. DZIĘKI JEGO HOJNOŚCI, OD 1859 R. CO 4 LATA MIAŁY SIĘ ODBYWAĆ "OLIMPIJSKIE ZAWODY GIMNASTYCZNE". DOSZŁO DO ROZEGRANIA TRZECH IGRZYSK - W 1859, 1870 I 1875 R. BYŁY TO ZAWODY NARODOWE, W KTÓRYCH STARTOWALI WYŁĄCZNIE GRECY. W TYM SAMYM CZASIE TRWAŁY PRACE WYKOPALISKOWE W OLIMPII. NASILAŁA SIĘ FASCYNACJA ANTYCZNĄ KULTURĄ, CO ZAOWOCOWAŁO W POSTACI FORMUŁOWANIA IDEI WSKRZESZENIA IGRZYSK. JAKO PIERWSZY POMYSŁ ODNOWIENIA STAROŻYTNEJ RYWALIZACJI SPORTOWEJ Z UDZIAŁEM ZAWODNIKÓW Z CAŁEGO ŚWIATA POSTULOWAŁ W 1888 R. FRANCUZ PASCAL GROUSSET. POWSTAŁA W TEN SPOSÓB KONCEPCJA, KTÓREJ ORĘDOWNIKIEM STAŁ SIĘ FRANCUSKI BARON PIERRE DE COUBERTIN. Z JEGO INICJATYWY W CZERWCU 1894 R. ZWOŁANO W PARYŻU MIĘDZYNARODOWY KONGRES DLA WSKRZESZENIA IGRZYSK OLIMPIJSKICH Z UDZIAŁEM 79 DELEGATÓW I 2000 ZAPROSZONYCH GOŚCI. 23 CZERWCA1894 R. POWOŁANO DO ŻYCIA IGRZYSKA OLIMPIJSKIE ERY NOWOŻYTNEJ. DLA KONTROLI PRZEBIEGU I IGRZYSK OLIMPIJSKICH, KTÓRE POCZĄTKOWO MIAŁY ODBYWAĆ SIĘ CO 2 LATA, POWOŁANO MIĘDZYNARODOWY KOMITET OLIMPIJSKI, W SKŁAD KTÓREGO WESZŁO PIĘTNASTU PRZEDSTAWICIELI DWUNASTU KRAJÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ W POSIEDZENIU KONGRESU. PIERWSZYM PREZESEM MKOL ZOSTAŁ WYBRANY GREK DEMETRIUS VIKELAS, KTÓRY ZABIEGAŁ, BY ... PIERWSZA OLIMPIADA ODBYŁA SIĘ W 1896 R. W ATENACH, A NIE, JAK TO POCZĄTKOWO ZAKŁADANO, W 1900 R. W PARYŻU. KOMITET POZYTYWNIE ROZPATRZYŁ JEGO POSTULATY. POCZĄTKOWO PREZESEM MKOL MIAŁ BYĆ PRZEDSTAWICIEL KRAJU, KTÓREGO MIASTO JEST ORGANIZATOREM IGRZYSK. JEDNAK GDY PRZED IGRZYSKAMI W PARYŻU W 1900 R. WYBRANO BARONA DE COUBERTIN, ZMIENIONO TEN ZAPIS. FRANCUZ BYŁ PREZESEM MKOL AŻ DO 1925 R. ... STADION OLIMPIJSKI - I OLIMPIADA ERY NOWOŻYTNEJ - ATENY 1896 R. SYMBOLE OLIMPIJSKIE FLAGA OLIMPIJSKA NAJBARDZIEJ ZNANY ZE WSZYSTKICH SYMBOLI OLIMPIJSKICH, FLAGA OLIMPIJSKA ODZWIERCIEDLA IDEAŁY PIERRE DE COUBERTIN – TWÓRCY NOWOŻYTNYCH IGRZYSK. PIĘĆ RÓŻNOKOLOROWYCH PRZECINAJĄCYCH SIĘ KÓŁ SYMBOLIZUJE ZARAZEM RÓŻNORODNOŚĆ, JAK I JEDNOŚĆ LUDZI ZAMIESZKUJĄCYCH ZIEMIĘ. POSZCZEGÓLNE KOLORY SYMBOLIZUJĄ KONTYNENTY: NIEBIESKI – EUROPĘ, CZARNY – AFRYKĘ, CZERWONY – AMERYKĘ, ŻÓŁTY – AZJĘ I ZIELONY – AUSTRALIĘ. DODATKOWO KOLORY TE ZOSTAŁY DOBRANE TAK, BY KAŻDY Z NICH POJAWIAŁ SIĘ PRZYNAJMNIEJ RAZ NA JAKIEJŚ FLADZE PAŃSTWOWEJ. FLAGA OLIMPIJSKA WCIĄGANA JEST NA MASZT PODCZAS CEREMONII OTWARCIA IGRZYSK.KOŁA OZNACZJĄ TEŻ 5 DYSCYPLIN SPORTOWYCH W STAROŻYTNOŚCI. OFICJALNYM MOTTEM IGRZYSK JEST ŁACIŃSKIE ZDANIE: CITIUS ALTIUS FORTIUS , CZYLI SZYBCIEJ, WYŻEJ, MOCNIEJ. INNYM ZNANYM CYTATEM OPISUJĄCYM OLIMPIADĘ JEST ZDANIE: NAJWAŻNIEJSZĄ RZECZĄ W IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH JEST NIE ZWYCIĘŻYĆ, ALE WZIĄĆ W NICH UDZIAŁ, PODOBNIE JAK W ŻYCIU NIE JEST WAŻNE TRIUMFOWAĆ, ALE ZMAGAĆ SIĘ Z ORGANIZMEM. OGIEŃ OLIMPIJSKI OGIEŃ OLIMPIJSKI WZNIECANY JEST ZA POMOCĄ SKUPIONYCH PROMIENI SŁONECZNYCH W RUINACH ŚWIĄTYNI OLIMPII. STAMTĄD SZTAFETA OLIMPIJSKA PRZEKAZUJE POCHODNIĘ OLIMPIJSKĄ KOLEJNYM BIEGACZOM. TRADYCJA ZAPALANIA OGNIA SIĘGA IGRZYSK Z 1928, A JEGO PRZENOSZENIA W SZTAFECIE – 1936. NA KONIEC OGIEŃ NIESIONY W POCHODNI PRZYBYWA DO MIASTA-GOSPODARZA IGRZYSK. TUTAJ W TRAKCIE CEREMONII OTWARCIA ZAPALANY JEST ZNICZ OLIMPIJSKI, KTÓRY PŁONIE PRZEZ CAŁY CZAS TRWANIA ZAWODÓW. CEREMONIA OTWARCIA TRADYCYJNIE IGRZYSKA OTWIERA TRWAJĄCA KILKA GODZIN CEREMONIA OTWARCIA, KTÓREJ CELEM JEST M.IN. ZAPREZENTOWANIE MIASTA I PAŃSTWA, W KTÓRYM ODBYWAJĄ SIĘ IGRZYSKA. STAŁYM ELEMENTEM TEJ CEREMONII JEST DEFILADA PAŃSTW BIORĄCYCH UDZIAŁ W ZAWODACH. W DEFILADZIE MASZERUJĄ ZAWODNICY ORAZ DZIAŁACZE SPORTOWI Z DANEGO KRAJU. KAŻDE Z PAŃSTW WYZNACZA JEDNEGO SPORTOWCA DO NIESIENIA FLAGI. SPORTOWCY WCHODZĄ NA STADION WEDŁUG ALFABETU JĘZYKA UŻYWANEGO W PAŃSTWIE KTÓRE GOŚCI IGRZYSKA. Z UWAGI NA SZACUNEK DLA OJCZYZNY IGRZYSK DEFILADĘ OTWIERA GRECJA, A KOŃCZY GOSPODARZ. PO WEJŚCIU WSZYSTKICH KRAJÓW NA STADION OLIMPIJSKI GŁOWA PAŃSTWA ORGANIZUJĄCEGO ZAWODY LUB PRZEWODNICZĄCY MKOL DOKONUJE OFICJALNEGO OTWARCIA IGRZYSK, WYPOWIADAJĄC FORMUŁĘ: IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W ... UWAŻAM ZA OTWARTE. PÓŹNIEJ, W TRAKCIE ODGRYWANIA HYMNU OLIMPIJSKIEGO, NA MASZT WCIĄGANA JEST FLAGA OLIMPIJSKA, KTÓRĄ WNOSZĄ NA ARENĘ WYBITNE OSOBISTOŚCI. PRZEDOSTATNI BIEGACZ SZTAFETY OLIMPIJSKIEJ WBIEGA NA STADION NIOSĄC OGIEŃ OLIMPIJSKI. PRZEKAZUJE GO OSTATNIEMU BIEGACZOWI SZTAFETY, ZAZWYCZAJ Z GOSZCZĄCEGO IGRZYSKA KRAJU, KTÓRY ZAPALA ZNICZ OLIMPIJSKI. CZĘSTO WYPUSZCZANE SĄ GOŁĘBICE – SYMBOL POKOJU. NA KONIEC WSZYSCY FLAGOWI ZBIERAJĄ SIĘ W KOLE, A JEDEN WYBRANY ZAWODNIK ORAZ JEDEN WYBRANY SĘDZIA SKŁADAJĄ, W IMIENIU WSZYSTKICH ZAWODNIKÓW I SĘDZIÓW, PRZYSIĘGĘ OLIMPIJSKĄ. ELEMENTEM CEREMONII OTWARCIA JEST RÓWNIEŻ WNIESIENIE ORAZ WCIĄGNIĘCIE NA MASZT FLAGI PAŃSTWA ORGANIZUJĄCEGO ZAWODY, PODCZAS WCIĄGANIA FLAGI ODGRYWA SIĘ HYMN. JEST RÓWNIEŻ WYZNACZONY CZAS NA PRZEMÓWIENIA PRZEWODNICZĄCEGO KOMITETU ORGANIZACYJNEGO DANE IGRZYSKA ORAZ PRZEWODNICZĄCEGO MKOL. ZA NAJSŁYNNIEJSZE, A ZARAZEM NAJBARDZIEJ KONTROWERSYJNE UZNAJE SIĘ CEREMONIE OTWARCIA I ZAMKNIĘCIA ZIO W ALBERTVILLE W 1992 ROKU PRZYGOTOWANE PRZEZ MŁODEGO WIZJONERA PHILIPPE DECOUFLÉ. WIDOWISKA TE OKREŚLONO KOSMICZNYMI, ALE ZARAZEM STWIERDZONO, ŻE PRZYĆMIŁY ONE SAME ZMAGANIA SPORTOWCÓW. CEREMONIA ZAMKNIĘCIA W CZĘŚCI ARTYSTYCZNEJ CEREMONII ZAMKNIĘCIA OPRÓCZ SPEKTAKLU PRZYGOTOWANEGO PRZEZ GOSPODARZY SWOJĄ PREZENTACJĘ PRZEDSTAWIA RÓWNIEŻ MIASTO NASTĘPNYCH IGRZYSK. SPORTOWCY WKRACZAJĄCY NA STADION NIE SĄ JUŻ PODZIELENI WEDLE PAŃSTW, A WSZYSTKIE FLAGI PAŃSTW UCZESTNICZĄCYCH W "FESTIWALU SPORTÓW" SĄ NIESIONE RAZEM. PODCZAS CEREMONII ZAMKNIĘCIA ODGRYWA SIĘ HYMNY ORAZ WCIĄGA NA MASZT 3 FLAGI: PAŃSTWA OBECNIE GOSZCZĄCEGO IGRZYSKA, PRZYSZŁEGO GOSPODARZA ORAZ GRECJI. NOWYM ZWYCZAJEM JEST CEREMONIA DEKORACJI ZWYCIĘZCÓW OSTATNIEJ KONKURENCJI: W PRZYPADKU LIO MARATONU, A PODCZAS ZIO BIEGU NARCIARSKIEGO NA 50 KM. PRZEMAWIAJĄ PONOWNIE PRZEWODNICZĄCY KOMITETU ORGANIZACYJNEGO ORAZ PRZEWODNICZĄCY MKOL. PRZEWODNICZĄCY MKOL WYPOWIADA FORMUŁĘ: IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W ... UWAŻAM ZA ZAMKNIĘTE, ORAZ "WZYWA MŁODZIEŻ CAŁEGO ŚWIATA DO STAWIENIA SIĘ ZA 4 LATA W MIEŚCIE PRZYSZŁYCH IGRZYSK", PO CZYM OPUSZCZA SIĘ FLAGĘ OLIMPIJSKĄ ORAZ GASI ZNICZ. STAŁYM ELEMENTEM JEST RÓWNIEŻ PRZEKAZANIE FLAGI OLIMPIJSKIEJ PRZEZ MERA (BURMISTRZA, PREZYDENTA) OBECNEGO MIASTA-GOSPODARZA PRZYSZŁEMU ORGANIZATOROWI IGRZYSK. INNE SYMBOLE  WSPÓŁCZEŚNIE PRZY OKAZJI IGRZYSK POWSTAJE OFICJALNA PIOSENKA OLIMPIJSKA. PROMOCJI IGRZYSK SŁUŻY TEŻ PRZYGOTOWANIA OFICJALNYCH MASKOTEK IGRZYSK. DO KAŻDYCH IGRZYSK JEST RÓWNIEŻ UKŁADANE SPECJALNE HASŁO ODZWIERCIEDLAJĄCE IDEĘ OLIMPIJSKĄ. DYSCYPLINY OLIMPIJSKIE NA PIERWSZYCH IGRZYSKACH ROZGRYWANO ZAWODY JEDYNIE W 9 DYSCYPLINACH: LEKKOATLETYCE, KOLARSTWIE, SZERMIERCE, GIMNASTYCE, STRZELECTWIE, TENISIE, PODNOSZENIU CIĘŻARÓW, ZAPASACH I PŁYWANIU (ZAWODY WIOŚLARSKIE Z POWODU ZŁEJ POGODY ODWOŁANO). WSPÓŁCZEŚNIE ICH LICZBA OSIĄGNĘŁA JUŻ, JAK PODAJE MKOL, 28 (NIEKTÓRE INNE KLASYFIKACJE WYDZIELAJĄ 34, A NAWET 38 DYSCYPLIN). W SKŁAD KAŻDEJ DYSCYPLINY WCHODZI OD KILKU DO KILKUNASTU KONKURENCJI, KTÓRE ROZGRYWANE SĄ ODDZIELNIE PRZEZ KOBIETY I MĘŻCZYZN. JEDNAK ISTNIEJĄ TAKIE KONKURENCJE, KTÓRE SĄ ROZGRYWANE WYŁĄCZNIE PRZEZ KOBIETY (SOFTBALL, GIMNASTYKA ARTYSTYCZNA I PŁYWANIE SYNCHRONICZNE) LUB WYŁĄCZNIE PRZEZ MĘŻCZYZN (BOKS I BASEBALL). ŻEBY DANA KONKURENCJA MOGŁA BYĆ WPISANA DO PROGRAMU OLIMPIJSKIEGO MUSI BYĆ POWSZECHNIE UPRAWIANA W WIELU KRAJACH ŚWIATA: DLA KONKURENCJI MĘSKICH – W CO NAJMNIEJ 75 KRAJACH NA 4 KONTYNENTACH, DLA KOBIECYCH – W CO NAJMNIEJ 40 KRAJACH NA 3 KONTYNENTACH. KRÓTKA HISTORIA GIER SPORTOWYCH PIŁKA NOŻNA   PIŁKA NOŻNA TO NAJBARDZIEJ ZNANA DYSCYPLINA SPORTU NA ŚWIECIE. NIE MA CHYBA OSOBY, KTÓRA NIE WIEDZIAŁABY, CO TO ZA GRA I CHOĆ RAZ NIE WIDZIAŁA MECZU W TELEWIZJI CZY PODWÓRKOWYCH ROZGRYWEK. KAŻDY KRAJ MA SWOJĄ NARODOWĄ DRUŻYNĘ I ZAGORZAŁYCH KIBICÓW. JEDNAK TRUDNO USTALIĆ JEDNOZNACZNE POCHODZENIE TEGO SPORTU. WZMIANKI O TEGO TYPU GRACH SPOTKAĆ MOŻNA WŚRÓD KULTURY GREKÓW, CHIŃCZYKÓW CZY WIKINGÓW. SAMA ZAŚ GRA, W FORMIE JAKA ISTNIEJE DZISIAJ, UFORMOWAŁA SIĘ W ANGLII. W DRUGIEJ POŁOWIE XIX WIEKU DWIE FEDERACJE ZAJMUJĄCE SIĘ DOTYCHCZAS RUGBY, POSTANOWIŁY PÓJŚĆ ODDZIELNYMI DROGAMI. I TAK, JEDNA Z NICH SFORMUŁOWAŁA ZASADY NOWEJ GRY - PIŁKI NOŻNEJ. SAMO SŁOWO "FOOTBALL" RÓWNIEŻ POCHODZI Z ANGLII. JUŻ W ŚREDNIOWIECZU UŻYWANO TEGO TERMINU NA OKREŚLENIE RÓŻNEGO RODZAJU GIER.  PIERWSZY MIĘDZYPAŃSTWOWY MECZ ODBYŁ SIĘ Z UDZIAŁEM ANGLII I SZKOCJI W 1871 ROKU. Z CZASEM FUTBOL STAWAŁ SIĘ CORAZ BARDZIEJ POPULARNY NA WYSPACH, A POTEM NA KONTYNENCIE EUROPEJSKIM. W 1904 ROKU SIEDEM PAŃSTW EUROPEJSKICH; FRANCJA, BELGIA, DANIA, HOLANDIA, HISZPANIA, SZWECJA I SZWAJCARIA POWOŁAŁY DO ŻYCIA MIĘDZYNARODOWĄ SPOŁECZNOŚĆ PIŁKARSKĄ FIFA (FR. FEDERATION INTERNATIONALE DE FOOTBALL ASSOCIATION - MIĘDZYNARODOWA FEDERACJI PIŁKI NOŻNEJ). FEDERACJA ZRZESZA DZIŚ PONAD 200 NARODOWYCH FEDERACJI PIŁKI NOŻNEJ, ORGANIZUJE ŚWIATOWE ROZGRYWKI PIŁKARSKIE ORAZ REGULUJE PRZEPISY DOTYCZĄCE TEJ GRY.  MECZE PIŁKI NOŻNEJ BUDZĄ WIELKIE EMOCJE, KAŻDA DRUŻYNA, CZY TO LOKALNA CZY NARODOWA, MA SWOICH WIERNYCH KIBICÓW, KTÓRZY DOPINGUJĄ JĄ NA KAŻDYM MECZU. FUTBOL PRZYCIĄGAJĄ JAK MAGNES TŁUMY KIBICÓW NA CAŁYM ŚWIECIE. DZIĘKI TAKIEJ POPULARNOŚCI TEGO SPORTU, NAJLEPSZE DRUŻYNY DYSPONUJĄ OGROMNYMI BUDŻETAMI, A PIŁKARSKIE SŁAWY TO NAJBOGATSI TEGO ŚWIATA.  KAŻDA DRUŻYNA MARZY O TYM BY STARTOWAĆ W MISTRZOSTWACH ŚWIATA W FUTBOLU. JEDNAK WSTĘP NA TURNIEJ MAJĄ TYLKO NAJLEPSI. JUŻ NA WIELE MIESIĘCY WCZEŚNIEJ PRZED ROZPOCZĘCIEM MISTRZOSTW TOCZĄ SIĘ ZACIĘTE BOJE GRUPOWE O WEJŚCIE DO TURNIEJU. A RÓWNOLEGLE Z NIMI ZAKŁADY - PIŁKA NOŻNA W PUNKTACH BUKMACHERSKICH, O TO KTO STANIE NA PODIUM.  PIERWSZE MISTRZOSTWA ŚWIATA W PIŁCE NOŻNEJ ODBYŁY SIĘ 18 CZERWCA 1930 ROKU NA STADIONIE CENTENARIO W URUGWAJU ... WYGRAŁ URUGWAJ ! W MISTRZOSTWACH WZIĘŁO UDZIAŁ 13 ZESPOŁÓW, W TYM SIEDEM Z EUROPY. OD TEGO CZASU TA WIELKA SPORTOWA IMPREZA ODBYWA SIĘ CO CZTERY LATA I PRZYCIĄGA MILIONY KIBICÓW Z CAŁEGO ŚWIATA. WŚRÓD NAJLEPSZYCH SĄ TAKIE DRUŻYNY SĄ BRAZYLIA, NIEMCY, WŁOCHY CZY FRANCJA. ZESPOŁY TE ZAWSZE SĄ W CZOŁÓWCE I TRUDNO IM DORÓWNAĆ. WYGRANA DLA ZESPOŁU, TO OGROMNY PRESTIŻ ALE I SPORY ZASTRZYK GOTÓWKI, A GWIAZDY TYCH DRUŻYN TO POSTACI ZNANE NA CAŁYM ŚWIECIE. PIŁKA RĘCZNA PIŁKA RĘCZNA POWSTAŁA NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU. W 1898 ROKU DUŃSKI NAUCZYCIEL, HOLGAR NILSEN, WPROWADZIŁ DO SZKÓŁ GRĘ BIEGOWĄ, W KTÓREJ PODANIA I RZUTY WYKONYWANO RĘKAMI I W KTÓREJ BRAŁO UDZIAŁ CZTERNASTU ZAWODNIKÓW PODZIELONYCH NA DWA SIEDMIOOSOBOWE ZESPOŁY. GRĘ NAZWANO HANDBOLD.  PODOBNĄ DYSCYPLINĘ UPRAWIANO W NIEMCZECH. GRA, WYMYŚLONA PRZEZ NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO MAXA HEISERA, NAZYWAŁA SIĘ TORBALL (PIŁKA BRAMKOWA), A JEJ REGUŁY ZMIENIAŁY SIĘ CZĘSTO. GRANO NA BOISKACH O WYMIARACH 40 NA 20 METRÓW, PÓŹNIEJ POLE GRY POWIĘKSZONO DO WYMIARÓW 80 NA 40 METRÓW. W 1920 ROKU POWSTAŁA NAZWA HANDBALL (PIŁKA RĘCZNA), A SPORT TEN ZOSTAŁ WPROWADZONY DO NIEMIECKICH SZKÓŁ.  DYSCYPLINĘ PODOBNĄ DO HANDBOLDU I TORBALLU UPRAWIANO W CZECHACH, A SPORT TEN NAZYWAŁ SIĘ HAZENA. W 1907 ROKU ROZEGRANO PIERWSZY OFICJALNY MECZ, A W 1917 ROKU PIERWSZY OFICJALNY TURNIEJ HAZENY. W 1919 ROKU POWSTAŁ W CZECHOSŁOWACJI ZWIĄZEK HAZENY. GRA ZOSTAŁA ROZPROPAGOWANA W POLSCE I W JUGOSŁAWII. W 1934 ROKU  ROZEGRANO PIERWSZE I - JAK OKAZAŁO SIĘ PÓŹNIEJ – OSTATNIE MISTRZOSTWA ŚWIATA W HAZENIE. TURNIEJ ODBYŁ SIĘ W LONDYNIE, A ZWYCIĘŻYŁA CZECHOSŁOWACJA, PRZED JUGOSŁAWIĄ I POLSKĄ.  POCZĄTKI TEJ DYSCYPLINY SPORTU W POLSCE (WÓWCZAS JESZCZE BEZ OFICJALNEJ NAZWY "PIŁKA RĘCZNA") SIĘGAJĄ JESIENI 1917 ROKU, GDY TO NA TERENIE OBOZU JENIECKIEGO W SZCZYPIORNIE (WÓWCZAS WSI, OBECNIE DZIELNICY KALISZA) NIEMIECCY  STRAŻNICY ZAPOZNALI INTERNOWANYCH TAM ŻOŁNIERZY LEGIONÓW POLSKICH (PODOFICERÓW I SZEREGOWCÓW I ORAZ III BRYGADY) Z ZASADAMI GRY, WYMYŚLONEJ PRZEZ ICH RODAKA  KONRADA KOCHA (TJ. W WERSJI 11-OSOBOWEJ NA OTWARTYCH BOISKACH). PIERWOTNIE OK. 4.000  OSADZONYCH TAM POLAKÓW PLANOWAŁO DLA ZABICIA CZASU UPRAWIAĆ CORAZ  POPULARNIEJSZY FUTBOL, JEDNAK WOBEC BRAKU WARUNKÓW ZDECYDOWALI SIĘ NA GRĘ SZMACIANĄ PIŁKĄ W HANDBALL. OD NAZWY OWEJ MIEJSCOWOŚCI WZIĄŁ SIĘ POLSKI SYNONIM GRY – SZCZYPIORNIAK, W JĘZYKU POTOCZNYM POWSZECHNIE UŻYWANY DO POŁOWY LAT 60. (CZĘŚCIEJ NAWET, NIŻ OFICJALNA NAZWA – "PIŁKA RĘCZNA"). W KWESTII FORMALNEJ, NAZWA TA TYCZY SIĘ JEDNAK TYLKO – NIEUPRAWIANEJ JUŻ OBECNIE WERSJI NIEMIECKIEJ (TJ. 11-OSOBOWEJ NA OTWARTYCH BOISKACH), BOWIEM WŁAŚNIE TAKĄ PRAKTYKOWANO W SZCZYPIORNIE. ZNANA DZIŚ I JEDYNA OFICJALNIE UZNAWANA – ODMIANA DUŃSKA , CZYLI 7-OSOBOWA, NOSI WYŁĄCZNIE NAZWĘ "PIŁKA RĘCZNA". CELEM GRY JEST ... ZDOBYCIE WIĘKSZEJ LICZBY BRAMEK, NIŻ PRZECIWNIK. GRA SIĘ NA BOISKU O WYMIARACH 40 X 20 M, PODZIELONYM NA POŁOWY. BRAMKI O WYMIARACH: 3 M SZEROKOŚCI I 2 M WYSOKOŚCI USYTUOWANE SĄ NA KOŃCOWYCH LINIACH BOISKA. LINIA PRZERYWANA, ZNAJDUJĄCA SIĘ W ODLEGŁOŚCI 9 M OD BRAMKI, WYZNACZA MIEJSCE, Z KTÓREGO WYKONUJE SIĘ RZUTY WOLNE. PUNKT W POLU BRAMKOWYM W ODLEGŁOŚCI 4 M OD BRAMKI WYZNACZA MIEJSCE, DO KTÓREGO MOŻE WYJŚĆ BRAMKARZ PRZY OBRONIE RZUTY KARNEGO. PIŁKA DO GRY MA POWŁOKĘ SKÓRZANĄ, A JEJ POWIERZCHNIA NIE MOŻE BYĆ ŚLISKA I BŁYSZCZĄCA. PIŁKA DLA DRUŻYN MĘSKICH MA 58/60 CM OBWODU I WAŻY 425/475 G, A DLA ZESPOŁÓW KOBIECYCH - 54/56 CM OBWODU I  WAŻY 325/400 G. CZAS GRY W MECZACH SENIORÓW - 2X30 MINUT. DOGRYWKA - DWIE CZĘŚCI PO 5 MINUT. DRUŻYNA SKŁADA SIĘ Z 12 ZAWODNIKÓW WPISANYCH DO PROTOKOŁU ZAWODÓW. NA BOISKU MOŻE PRZEBYWAĆ NAJWYŻEJ 7 GRACZY JEDNEGO ZESPOŁU. BRAMKARZ MOŻE W KAŻDYM MOMENCIE SPOTKANIA ZAGRAĆ JAKO ZAWODNIK W POLU, ALE WCZEŚNIEJ MUSI ZAŁOŻYĆ DODATKOWĄ, INNĄ W KOLORZE OD JEGO BRAMKARSKIEGO STROJU, KOSZULKĘ. ZAWODNIK Z POLA MOŻE - PO ZMIANIE STROJU - ZAGRAĆ JAKO BRAMKARZ.  RZUTY MOŻNA ODDAWAĆ SPOZA LINII CIĄGŁEJ, ZNAJDUJĄCEJ SIĘ W ODLEGŁOŚCI 6 M  OD BRAMKI. POLE ZAKREŚLONE LINIĄ CIĄGŁĄ NAZYWA SIĘ POLEM BRAMKOWYM.  W POLU BRAMKOWYM MOŻE PRZEBYWAĆ JEDYNIE BRAMKARZ. RZUT KARNY - DYKTOWANY JEST ZA: NIEZGODNĄ Z PRZEPISAMI INTERWENCJĘ W SYTUACJI PEWNEJ DO ZDOBYCIA BRAMKI, WPROWADZENIE PIŁKI LUB WEJŚCIE Z NIĄ DO WŁASNEGO POLA BRAMKOWEGO PRZEZ BRAMKARZA, ZA ROZMYŚLNE ZAGRANIE PIŁKI DO SWOJEGO BRAMKARZA BĘDĄCEGO W POLU BRAMKOWYM. RZUT KARNY WYKONUJE SIĘ Z ODLEGŁOŚCI 7 M.  ZAGRANIA - PIŁKĘ MOŻNA CHWYTAĆ, ODBIJAĆ, PODBIJAĆ, PCHAĆ I RZUCAĆ WSZYSTKIMI  CZĘŚCIAMI CIAŁA POWYŻEJ KOLAN. JEDYNIE BRAMKARZ MOŻE PIŁKĘ KOPAĆ I ODBIJAĆ NOGĄ  PONIŻEJ KOLANA. ZAWODNIK MOŻE ZROBIĆ Z PIŁKĄ TRZY KROKI BEZ KOZŁOWANIA, A PO  WYKONANIU KOZŁA WOLNO ZROBIĆ Z PIŁKĄ JESZCZE TRZY KROKI. WOLNO: ZAWODNIKOM BRONIĄCYM BLOKOWAĆ PIŁKĘ - OTWARTĄ DŁONIĄ WYGARNIAĆ JĄ PRZECIWNIKOWI - ZASTAWIAĆ PRZECIWNIKA CIAŁEM, TAKŻE WTEDY, GDY NIE MA ON PIŁKI. NIE WOLNO: PRZECIWNIKA ODPYCHAĆ, TRZYMAĆ, OBEJMOWAĆ, POPYCHAĆ, UDERZAĆ. KARY - ZA PRZEWINIENIA ZAWODNICY SĄ KARANI. NAJNIŻSZĄ KARĄ JEST UPOMNIENIE (ŻÓŁTA KARTKA), NASTĘPNIE WYKLUCZENIE (DWIE MINUTY KARNE), DYSKWALIFIKACJA (CZERWONA KARTKA) ORAZ USUNIĘCIE (TZW. KRZYŻE). PIŁKA SIATKOWA   POMYSŁODAWCĄ ... REGUŁ GRY W PIŁKĘ SIATKOWĄ BYŁ AMERYKANIN WILLIAM G. MORGAN - NA CO DZIEŃ NAUCZYCIEL WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W YOUNG MEN'S CHRISTIAN ASSOCIATON (YMCA) W MIEŚCIE HOLYOKE W STANIE MASSACHUSETTS. 9 LUTEGO 1895 ODBYŁ SIĘ W TAMTEJSZEJ SALI GIMNASTYCZNEJ PREMIEROWY POKAZ STWORZONEJ PRZEZ NIEGO DYSCYPLINY, KTÓRĄ WÓWCZAS NAZYWANO MINTONETTE. W DNIACH 18-20 KWIETNIA 1947, PODCZAS KONGRESU W PARYŻU, POWOŁANO DO ŻYCIA MIĘDZYNARODOWĄ FEDERACJĘ PIŁKI SIATKOWEJ (FIVB). W 1949 ZORGANIZOWANO PIERWSZE MISTRZOSTWA ŚWIATA MĘŻCZYZN, A W 1952 MISTRZOSTWA ŚWIATA KOBIET. MISTRZOSTWA EUROPY MĘŻCZYZN WPROWADZONO DO KALENDARZA W 1948, A MISTRZOSTWA EUROPY KOBIET W 1949. DO PROGRAMU OLIMPIJSKIEGO SIATKÓWKA (ZARÓWNO W WYDANIU KOBIET, JAK I MĘŻCZYZN) WESZŁA W 1964, PODCZAS LETNICH IGRZYSK OLIMPIJSKICH W TOKIO. PIŁKA SIATKOWA (ANG. VOLLEYBALL) - SPORT DRUŻYNOWY, W KTÓRYM UCZESTNICZĄ DWA SZEŚCIOOSOBOWE ZESPOŁY, W KAŻDYM: ROZGRYWAJĄCY, LIBERO, ATAKUJĄCY, DWÓCH ŚRODKOWYCH I DWÓCH PRZYJMUJĄCYCH - NA BOISKU PRZEBYWA JEDNAK TYLKO SZEŚCIU ZAWODNIKÓW, LIBERO ZMIENIA SIĘ ZE ŚRODKOWYMI, PO KAŻDYM ICH SERWIE. GRA POLEGA NA ODBIJANIU PIŁKI DOWOLNĄ CZĘŚCIĄ CIAŁA(NAJCZĘŚCIEJ RĘKOMA) TAK, ABY PRZELECIAŁA ONA NAD SIATKĄ. KAŻDY ZESPÓŁ MOŻE WYKONAĆ TRZY ODBICIA - ODBIÓR, WYSTAWA I ATAK. KAŻDE NASTĘPNE JEST BŁĘDEM. PUNKTY ZDOBYWA SIĘ NA WIELE SPOSOBÓW, NA PRZYKŁAD GDY PIŁKA DOTKNIE POŁOWY BOISKA PRZECIWNIKA LUB GDY UPADNIE ONA POZA BOISKIEM, A RYWAL DOTKNĄŁ JEJ JAKO OSTATNI. GRA TOCZY DO MOMENTU, GDY JEDNA Z DRUŻYN WYGRA TRZY SETY ( W GRUPACH MŁODZIEŻOWYCH DO DWÓCH WYGRANYCH SETÓW - MŁODZICZKI I MŁODZICY, KADECI I KADETKI). W KAŻDYM Z NICH RYWALIZACJA TOCZY SIĘ DO ZDOBYCIA 25 PUNKTÓW PRZY PRZEWADZE CO NAJMNIEJ DWÓCH. PRZY WYNIKU 25:24 GRA TOCZY SIĘ "NA PRZEWAGI" - AŻ KTÓRAŚ Z DRUŻYN OSIĄGNIE DWUPUNKTOWĄ PRZEWAGĘ NAD DRUGĄ. ZASADY GRY SĄ USTALONE PRZEZ FIVB I ZAWARTE SĄ W PRZEPISACH GRY W PIŁKĘ SIATKOWĄ. PRZY OKAZJI WIĘKSZYCH TURNIEJÓW, TJ. MISTRZOSTWA ŚWIATA CZY TEŻ IGRZYSKA OLIMPIJSKIE FIVB CZASAMI DOKONUJE MODYFIKACJI TYCH PRZEPISÓW. TYM SAMYM EWOLUOWAŁY ONE NA PRZESTRZENI LAT. OPISANE PONIŻEJ, ZOSTAŁY WPROWADZONE W ROKU 1998 PODCZAS MISTRZOSTW ŚWIATA W JAPONII. WCZEŚNIEJ M.IN. NIE BYŁO ZAWODNIKA LIBERO A PUNKTY MOGŁA ZDOBYĆ TYLKO DRUŻYNA PO WŁASNYM SERWISIE. OSTATNIA NOWELIZACJA PRZEPISÓW MIAŁA MIEJSCE W 2005 ROKU. CELEM GRY JEST PRZEBICIE PIŁKI NAD SIATKĄ TAK, BY UPADŁA NA POLU DRUŻYNY PRZECIWNEJ LUB ZMUSZENIE RYWALI DO POPEŁNIENIA BŁĘDU (NP. ODBICIA PIŁKI W AUT). PIŁKĘ MOŻNA ODBIJAĆ (NIE MOŻE BYĆ ZŁAPANA LUB RZUCANA) DOWOLNĄ CZĘŚCIĄ CIAŁA. JEDEN I TEN SAM ZAWODNIK NIE MOŻE ODBIĆ PIŁKI DWA RAZY Z RZĘDU (ZA WYJĄTKIEM PIERWSZEGO ODBICIA), A DRUŻYNA MOŻE PIŁKĘ ODBIĆ CO NAJWYŻEJ TRZY RAZY (NIE LICZĄC  DOTKNIĘCIA PIŁKI PRZEZ BLOK), ZANIM PRZEBIJE JĄ NA POLE PRZECIWNIKA. PIŁKA PRZEBIJANA NA POLE PRZECIWNIKA MUSI PRZELECIEĆ NAD SIATKĄ W PRZESTRZENI OGRANICZONEJ: OD DOŁU – GÓRNĄ KRAWĘDZIĄ SIATKI, NA BOKACH – PRZEZ ANTENKI I ICH UMOWNE PRZEDŁUŻENIE W GÓRĘ, OD GÓRY – PRZEZ SUFIT. PUNKT PRZYZNAJE SIĘ ZA KAŻDĄ WYGRANĄ AKCJĘ – TJ. WTEDY, KIEDY PIŁKA UPADNIE NA BOISKO PRZECIWNIKÓW, KIEDY PRZECIWNY ZESPÓŁ POPEŁNI BŁĄD LUB ZOSTANIE UKARANY KARĄ (ŻÓŁTA KARTKA). W PRZECIWIEŃSTWIE DO WIĘKSZOŚCI GIER ZESPOŁOWYCH, CZAS GRY NIE JEST LIMITOWANY. MECZ TOCZY SIĘ AŻ JEDNA Z DRUŻYN WYGRA 3 SETY (TAK WIĘC GRA SIĘ CO NAJWYŻEJ 5 SETÓW). PIĄTY, DECYDUJĄCY SET ROZGRYWANY JEST OBECNIE JAKO TIE-BREAK (DO 15 PUNKTÓW). DRUŻYNA WYGRYWA SET, JEŚLI ZDOBĘDZIE CO NAJMNIEJ 25 PUNKTÓW I MA CO NAJMNIEJ 2 PUNKTY PRZEWAGI NAD PRZECIWNIKIEM. ZAGRYWKA, INACZEJ SERWIS, WYKONYWANY MUSI BYĆ ZZA LINII KOŃCOWEJ BOISKA Z POLA ZAGRYWKI. PIŁKA PO ZAGRYWCE MOŻE DOTKNĄĆ SIATKI POD WARUNKIEM, IŻ PRZELECI NA STRONĘ PRZECIWNIKA. WYMIARY BOISKA DO GRY W PIŁKĘ SIATKOWĄ BOISKO DO GRY JEST PROSTOKĄTEM O WYMIARACH 18 X 9 M OTOCZONYM STREFĄ WOLNĄ O SZEROKOŚCI CO NAJMNIEJ 3 M Z KAŻDEJ STRONY (NA ZAWODACH ORGANIZOWANYCH PRZEZ FIVB WOLNA STREFA MUSI MIEĆ CO NAJMNIEJ: 8 M ZA LINIAMI KOŃCOWYMI I 5 M ZA BOCZNYM BOISKA). OŚ LINII ŚRODKOWEJ DZIELI BOISKO NA DWA RÓWNE POLA O WYMIARACH 9 X 9 M KAŻDE. NA KAŻDEJ STRONIE WYZNACZONE JEST POLE ATAKU, OGRANICZONE LINIĄ ŚRODKOWĄ, LINIAMI BOCZNYMI I LINIĄ ATAKU ZNAJDUJĄCĄ SIĘ 3 M OD OSI LINII ŚRODKOWEJ I WPISANĄ W POLE ATAKU. PONADTO ISTNIEJE POLE ZAGRYWKI O SZEROKOŚCI 9 M I GŁĘBOKOŚCI RÓWNEJ SZEROKOŚCI WOLNEJ STREFY, ZNAJDUJĄCE SIĘ POZA  KAŻDĄ LINIĄ KOŃCOWĄ. BOISKO PRZEDZIELONE JEST SIATKĄ, UMIESZCZONĄ NAD OSIĄ  LINII ŚRODKOWEJ. JEJ GÓRNA KRAWĘDŹ POWINNA ZNAJDOWAĆ SIĘ NA WYSOKOŚCI  2,43 M DLA MĘŻCZYZN I 2,24 M DLA KOBIET (DLA MŁODZIKÓW 2,35 M I MŁODZICZEK 2,15 M  W ROZGRYWKACH W POLSCE). NA DWÓCH KOŃCACH SIATKI (NAD LINIAMI BOCZNYMI)  WYSOKOŚĆ SIATKI POWINNA BYĆ TAKA SAMA JEDNAK NIE MOŻE BYĆ WIĘKSZA NIŻ 2 CM  PONAD WYSOKOŚĆ PRZEPISOWĄ. DO SIATKI MOCOWANE SĄ TZW. ANTENKI – PRĘTY WYSTAJĄCE  80 CM PONAD TAŚMĘ GÓRNĄ. OGRANICZAJĄ STREFĘ PRZEJŚCIA PIŁKI NAD SIATKĄ. GDY PIŁKA  DOTKNIE ANTENKI TRAKTOWANE JEST TO JAKO AUT. PIŁKA DO GRY W SIATKÓWKĘ MA W OBWODZIE 65-67 CM, MASĘ 260-280 G. ZROBIONA JEST Z MIĘKKIEJ SKÓRY NATURALNEJ LUB  SYNTETYCZNEJ JEDNOBARWNEJ LUB KOLOROWEJ. KOSZYKÓWKA   KOSZYKÓWKA, DLA WIELU NAJLEPSZA DYSCYPLINA SPORTU JAKA W OGÓLE ISTNIEJ, JAK WSZYSTKO MIAŁA SWÓJ POCZĄTEK. HISTORIA POWSTANIA KOSZYKÓWKI JAKO SPORTU JEST DŁUGA I TO MOŻNA POWIEDZIEĆ BARDZO DŁUGA ... NIEKTÓRZY HISTORYCY SPORTU PODAJĄ ROK 1891, INNI JEDNAK SZUKAJĄ POCZĄTKÓW KOSZYKÓWKI JUŻ W KULTURZE MAJÓW, ALBO CHIN I INDII. ISTNIEJĄ DOWODY, NA TO, ŻE MAJOWIE GRALI, PIŁKĄ ZROBIONĄ Z PĘCHERZY ZWIERZĘCYCH, W GRĘ BARDZO PODOBNĄ DO KOSZYKÓWKI. TAK JAK W SPORCIE UPRAWIANYM DZISIAJ, NALEŻAŁO TRAFIĆ PIŁKĄ DO KOSZA ZAWIESZONEGO NA PALU.  CHIŃCZYCY NATOMIAST RZUCALI PIŁKĄ DO WYSOKICH KOSZY. NIESTETY NIE ZACHOWAŁY SIĘ ŻADNE INFORMACJE O PRZEPISACH CZY ZASADACH TYCH GIER, A ICH PODOBIEŃSTWA DO KOSZYKÓWKI ZOSTAŁY JEDYNIE ODNALEZIONE NA KILKU MALOWIDŁACH I PŁASKORZEŹBACH. W ZWIĄZKU Z MAŁĄ ILOŚCIĄ DOWODÓW ORAZ PÓŹNYM ICH ODKRYCIEM, POWSTANIE KOSZYKÓWKI ORAZ JEJ ZAISTNIENIE NA ARENIE MIĘDZY NARODOWEJ, ZAWDZIĘCZAMY PEWNEMU KONKURSOWI, KTÓRY ODBYŁ SIĘ W STANACH ZJEDNOCZONYCH POD KONIEC XIX WIEKU.  KONKURS ... I GENIALNY POMYSŁ RADA PEDAGOGICZNA W SPRINGFIELD YMCA SPORT COLLEGE (MASSACHUSETTS) ROZPISAŁA W 1891 ROKU KONKURS NA GRĘ/DYSCYPLINĘ SPORTU POTRZEBNĄ DO ZACHOWANIA KONDYCJI DZIECI I MŁODZIEŻY, PODCZAS ZIMY. W WYNIKU KONKURSU WYGRAŁ PROJEKT 30-LETNIEGO WÓWCZAS DR. JAMESA NAISMITHA. KANADYJCZYK, MIMO ZALEDWIE JEDNEGO ROKU PRACY W SZKOLE W SPRINGFIELD, OPRACOWAŁ NA PODSTAWIE INNYCH DYSCYPLIN OPRACOWAŁ TRZYNAŚCIE ZASAD (TAKŻE MORALNYCH) NOWEJ DYSCYPLINY, KTÓRA SPODOBAŁA SIĘ UCZNIOM I INNYM NAUCZYCIELOM. JAMESA NAISMITHOWI CHODZIŁO O GRĘ NA OGRANICZONYM POLU, POZBAWIONĄ PRZEMOCY , WYRABIAJĄCĄ SZYBKOŚĆ I ZRĘCZNOŚĆ, MAJĄCĄ NIEZBYT WYSOKO ZAWIESZONY OD ZIEMI CEL. NAISMITH ZAŁOŻYŁ, ŻE GRAĆ TRZEBA OKRĄGŁĄ PIŁKĄ JEDYNIE PRZY UŻYCIU RĄK, NIE BIEGAĆ Z PIŁĄ LECZ JĄ PODAWAĆ, ZAŚ KAŻDY MÓGŁ STAĆ TAM, GDZIE CHCIAŁ. ZABRONIONY BYŁ KONTAKT FIZYCZNY I WSZELKA PRZEMOC (TA ZASADA ZOSTAŁA LEKKO ZMODYFIKOWANA PRZYKŁAD SHAQIL O'NEIL).  BASKETBALL . W GRUDNIU 1891 ROKU W SALI GIMNASTYCZNEJ YMCA PRZY ARMORY STREET W SPRINGFIELD ZAWIESZONO NA DRABINKACH DWA KOSZE WIKLINOWE NA WYSOKOŚCI 3.048 CM (CO ZOSTAŁO MINIMALNIE ZMIENIONE I POZOSTAŁO DO DZIŚ, JAKO MAŁA TRADYCJA). W GRZE BRAŁY UDZIAŁ DWIE 9-OSOBOWE DRUŻYNY STUDENTÓW SCHOLL OF CHRISTIAN WORKERS. 21 GRUDNIA 1891 ROKU ZOSTAŁY ROZEGRANE, PIERWSZE NIEOFICJALNE SPOTKANIE WEDŁUG ZASAD OPRACOWANYCH PRZEZ NAISMITHA. NASTĘPNIE 15 STYCZNIA 1892 ROKU TE ZASADY UKAZAŁY SIĘ W PIŚMIE YMCA "THE TRIANGLE". MŁODY STUDENT FRANKA MAHANA WYMYŚLIŁ NAZWĘ DLA NOWEGO SPORTU CZYLI BASKETBALL. OCZYWIŚCIE PRZED TYM OFICJALNYM MECZEM, WIELOKROTNIE ROZGRYWANO MECZE NIEOFICJALNE NA LEKCJACH WYCHOWANIA FIZYCZNEGO. TYLKO DZIĘKI DUŻYM ZAINTERESOWANIU NOWYM SPORTEM PRZEZ MŁODZIEŻ, KOSZYKÓWKĘ ZACZĘTO TRAKTOWAĆ JAKO STRZAŁ W DZIESIĄTKĘ.  KOSZYKÓWKA W WIELKIM STYLU ZACZĘŁA PODBIJAĆ NAJPIERW STANY ZJEDNOCZONE A POTEM CAŁY ŚWIAT. 11 MARCA 1892 ROKU, OK. 250 WIDZÓW, ROZEGRANO PIERWSZY OFICJALNY MECZ KOSZYKÓWKI MIĘDZY DRUŻYNĄ NAUCZYCIELI A DRUŻYNĄ STUDENTÓW YMCA COLLEGE W SPRINGFIELD. W TYM CZASIE KOSZYKÓWKA STAWAŁA SIĘ Z GIERKI, PRAWDZIWĄ DYSCYPLINĄ SPORTU I MIMO, ŻE WYGRALI STUDENCI 5:1, WYNIK BYŁ SPRAWĄ DRUGIEGO RZĘDU, LICZYŁO SIĘ TYLKO TO CZY KOSZYKÓWKA JEST ZNOŚNA DO OGLĄDANIA PRZEZ KIBICÓW (JAKA JEST ODPOWIEDŹ WIADOMO). WIADOMO, ŻE JEDYNY PUNKT DLA NAUCZYCIELI ZDOBYŁ AMOS ALONZO STAGG. JUŻ W KWIETNIU 1892 ROKU W "NEW YORK TIMES" UKAZAŁO SIĘ PIERWSZE SPRAWOZDANIE Z MECZU KOSZYKÓWKI, CO ŚWIADCZY O OGROMNYM ZAINTERESOWANIU TYM SPORTEM. W TYM SAMYM ROKU LEW ALEN Z HARTFORD (CONNECTICUT) URZYŁ PO RAZ PIERWSZY METALOWĄ OBRĘCZ ZAMIAST KOSZY WIKLINOWYCH. KOSZYKÓWKA KOBIECA . 22 MARCA 1893 ROKU W SMITH COLLEGE NORTHAMTON (MASSACHUSETTS) ODBYŁ SIĘ PIERWSZY MECZ KOSZYKÓWKI DRUŻYN KOBIECYCH. CO CIEKAWE BARDZO DBANO O TO, BY POD ŻADNYM POZOREM WIDZAMI TEJ GRY W WYKONANIU KOBIET NIE BYLI PANOWIE. WIADOMO, ŻE KOBIETY W TAMTYCH CZASACH GRAŁY W DŁUGICH SPÓDNICACH I UNIFORMACH SZKOLNYCH. ZMIANY I IGRZYSKA OLMPIJSKIE . KOSZYKÓWKA W BARDZO DYNAMICZNY SPOSÓB PODBIJAŁA SERCA KIBICÓW, A MĄDRA I ROZSĄDNA POLITYKA PROMOCJI I POPULARYZACJI TEGO SPORTU DOPROWADZIŁA DO TEGO, ŻE KOSZYKÓWKA STAŁA SIĘ JEDNYM Z NAJPOPULARNIEJSZYCH SPORTÓW. BARDZO MOCNO DO ROZWOJU I POPULARYZACJI PRZYCZYNIŁY SIĘ ZMIANY W PRZEPISACH (DOJSCIE DRUGIEGO SĘDZIEGO, PRZEPIS 5 SEKUND, ZAKAZ KOZŁOWANIA DWOMA RĘKOMA). KOSZYKÓWKA DEBIUTUJE NA IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH W 1904 ROKU W ST. LOUIS. ODBYŁY SIĘ WTEDY POKAZOWE MECZE KOSZYKÓWKI W WYKONANIU DRUŻYN BUFFLO GERMANS, CHICAGO I NEW YORK (WYGRALI BUFFALO GERMANS, DRUŻYNA SKŁADAJĄCA SIĘ GŁÓWNIE Z GRACZY POCHODZENIA NIEMIECKIEGO). JEDNAK KOSZYKÓWKA STAŁA SIĘ PEŁNOPRAWNĄ DYSCYPLINĄ OLIMPIJSKĄ, DOPIERO W 1936 ROKU PODCZAS IGRZYSK W BERLINIE. OCZYWIŚCIE WYGRALI AMERYKANIE, POKONUJĄC KANADĘ 19:8, MECZ ROZEGRANY ZOSTAŁ NA OTWARTYM POWIETRZU I CO NAJGORSZE W DESZCZU, WARTO ODNOTOWAĆ FAKT, ŻE PIERWSZĄ PIŁKĘ PODRZUCIŁ 75 LATEK, NIE JAKI JAMES NAISMITH:)  JAMES NAISMITH UMARŁ W 1939 ROKU MAJĄC 78 LAT. NIESTETY NIE DOCZEKAŁ SIĘ ON DEBIUTU JEGO "DZIECKA" W TELEWIZJI. PIERWSZY MECZ TRANSMITOWANY DO MAŁYCH ODBIORNIKÓW, ODBYŁ SIĘ W 1940R. W MEDISON SQUARE GARDEN W NOWYM YORKU. MECZ ODBYŁ SIĘ POMIĘDZY DRUŻYNAMI PITTSBURGH-FORDHAM. RUGBY   DAWNO, TEMU ... 7 KWIETNIA 1823 ROKU UCZNIOWIE Z GIMNAZJUM MĘSKIEGO W RUGBY (MIASTECZKO W POBLIŻU BIRMINGHAM W ŚRODKOWEJ ANGLII) GRALI W PIŁKĘ NOŻNĄ, OCZYWIŚCIE WEDŁUG WÓWCZAS OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW. MIMO OGROMNEJ AMBICJI GRAJĄCYCH, UTRZYMYWAŁ SIĘ WYNIK REMISOWY, ŻADNA ZE STRON NIE MOGŁA UZYSKAĆ PRZEWAGI. ... NAGLE JEDEN Z UCZESTNIKÓW MECZU - WILLIAM WEBB ELLIS ... ZŁAPAŁ PIŁKĘ POD PACHĘ I MIJAJĄC ZASKOCZONYCH GRACZY, ... PRZEBIEGŁ Z NIĄ CAŁE BOISKO I POŁOŻYŁ W BRAMCE RYWALI. TA AKCJA NIE ZOSTAŁA UZNANA, A INCYDENT STAŁ SIĘ GŁOŚNY W ANGLII, JAKO ZŁAMANIE ETYKI SPORTOWEJ WALKI. JEGO SPRAWCA MIAŁ WIELE NIEPRZYJEMNOŚCI. FAKT TEN UWAŻA SIĘ ZA POCZĄTEK GRY ZESPOŁOWEJ NAZWANEJ OD MIASTECZKA RUGBY - RUGBY, KTÓRA Z BIEGIEM LAT STAŁA SIĘ BARDZO POPULARNA NA CAŁYM ŚWIECIE, A CZYN NIESFORNEGO MŁODZIEŃCA UPAMIĘTNIONY ZOSTAŁ TABLICĄ NA MURACH SZKOŁY. W WIELU GIMNAZJACH GRANO W FOOTBALL WEDŁUG WŁASNYCH REGUŁ I DOPIERO Z CZASEM WYODRĘBNIŁY SIĘ POSZCZEGÓLNE ODMIANY. W DALSZYM CIĄGU ZESPOŁY USTALAŁY PRZED MECZEM CZAS ZAWODÓW, LICZBĘ ZAWODNIKÓW I GŁÓWNE ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS MECZU. SPOTKANIE PROWADZIŁ ROZJEMCA, CZYLI PÓŹNIEJSZY SĘDZIA, KTÓRY INTERWENIOWAŁ TYLKO W BARDZO SPORNYCH SYTUACJACH. DO GRY SŁUŻYŁ PĘCHERZ ZWIERZĘCY WYPCHANY TRAWĄ, O OWALNYM KSZTAŁCIE, KTÓREMU RUGBIŚCI POZOSTALI WIERNI DO DZISIAJ. NAPRZECIWKO SZKOŁY W RUGBY ZNAJDOWAŁ SIĘ ZAKŁAD SZEWSKI WILLIAMA GILBERTA, KTÓRY JAKO PIERWSZY USZYŁ PIŁKĘ DLA POTRZEB NOWEJ GRY. DZISIAJ JEST TO JEDNA Z NAJWIĘKSZYCH FIRM NA ŚWIECIE PRODUKUJĄCA SPRZĘT DLA RUGBY. NA POCZĄTKU NIE OBOWIĄZYWAŁ UJEDNOLICONY STRÓJ, ZDEJMOWANO JEDYNIE MARYNARKI I KRAWATY DLA BEZPIECZEŃSTWA GRAJĄCYCH. W MIARĘ ROZWOJU GIER ZESPOŁOWYCH, SZCZEGÓLNIE TYCH UPRAWIANYCH NA BOISKACH OTWARTYCH, ZACZĘTO ZASTANAWIAĆ SIĘ NAD UJEDNOLICENIEM PRZEPISÓW, KTÓRE W KAŻDEJ SZKOLE BYŁY INNE. ZWOLENNICY GRY WYWODZĄCEJ SIĘ Z RUGBY NIE CHCIELI PODPORZĄDKOWAĆ SIĘ TENDENCJOM, KTÓRE POWOLI ZMIERZAŁY W KIERUNKU DZISIEJSZEJ PIŁKI NOŻNEJ I SAMI OPRACOWALI ZASADY OBOWIĄZUJĄCE OD 1846 ROKU. W LATACH 1860-1870 DYSCYPLINA TA ROZWIJAŁA SIĘ INTENSYWNIE, ZATACZAJĄC CORAZ SZERSZE KRĘGI POPULARNOŚCI. DOTARŁA DO IRLANDII, WALII I SZKOCJI. ZACZĘŁY POWSTAWAĆ PIERWSZE KLUBY ANGIELSKIE: BLACKHEAT ( 1863), RICHMOND (1864). W ROKU 1863 POWSTAŁO STOWARZYSZENIE PIŁKARSKIE (FOOTBALL ASOCIACION), KTÓRE WPROWADZIŁO ZAKAZ GRY RĘKAMI, TYM SAMYM JEDNOZNACZNIE ODDZIELIŁO SIĘ OD RUGBY. W 1866 ROKU UKAZAŁY SIĘ DRUKIEM PIERWSZE PRZEPISY GRY OPRACOWANE PRZEZ L. J. MATONA. KLUBY ROZGRYWAŁY CORAZ WIĘCEJ SPOTKAŃ MIĘDZY SOBĄ, A W 1871 W EDYNBURGU ODBYŁ SIĘ PIERWSZY OFICJALNY MECZ MIĘDZYPAŃSTWOWY, W KTÓRYM SZKOCJA POKONAŁA ANGLIĘ 8:3. RUGBIŚCI SZUKALI MOŻLIWOŚCI ZRZESZENIA SIĘ I UJEDNOLICENIA SWOICH REGUŁ ORAZ DALSZEGO ROZWOJU DYSCYPLINY. W 1871 ROKU POWOŁANO PIERWSZĄ OFICJALNĄ ORGANIZACJĘ RUGBY FOOTBALL UNION (RFU). W TYM CZASIE ISTNIAŁO JUŻ 21 KLUBÓW. W LATACH 1871-1876 ZESPOŁY WYSTĘPOWAŁY W 20-OSOBOWYCH SKŁADACH, CZAS GRY W DALSZYM CIĄGU USTALALI KAPITANOWIE PRZED MECZEM. W ROKU 1885 RFU OPRACOWAŁA I WYDAŁA PRZEPISY, KTÓRYCH CZĘŚĆ PRZETRWAŁA DO DZISIAJ: LICZBA ZAWODNIKÓW, PODZIAŁ NA FORMACJĘ MŁYNA I ATAKU, MŁYN ZWARTY, WYRZUT PIŁKI Z AUTU, SĘDZIA GŁÓWNY I INNE. W 1886 ROKU POWSTAŁA MIĘDZYNARODOWA RADA RUGBY (INTERNATIONAL RUGBY FOOTBALL BOARD - IRFB). DYSCYPLINA ZACZĘŁA PRZENIKAĆ POZA WIELKĄ BRYTANIĘ I STAWAŁA SIĘ POPULARNA W INNYCH KRAJACH, A SZCZEGÓLNIE WE FRANCJI, GDZIE W 1853 ROKU POWSTAŁ PIERWSZY KLUB. W LATACH 1887-1888 REPREZENTACJA KILKU KLUBÓW ANGIELSKICH ODBYŁA TOURNEE PO AUSTRALII I NOWEJ ZELANDII, ZASZCZEPIAJĄC RUGBY MIESZKAŃCOM TAMTYCH STRON, KTÓRZY DZISIAJ NALEŻĄ DO POTENTATÓW W TEJ DYSCYPLINIE. JUŻ POD KONIEC XIX WIEKU ANGLICY WPROWADZILI RUGBY DO PROGRAMU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W WOJSKU I SZKOŁACH UZNAJĄC WALORY GRY ZA BARDZO WAŻNE W ROZWOJU FIZYCZNYM MŁODZIEŻY. RUGBY BYŁO SPORTEM OLIMPIJSKIM, CZTEROKROTNIE BRAŁO UDZIAŁ W IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH. PIERWSZY RAZ RUGBIŚCI STARTOWALI NA II IGRZYSKACH NOWOŻYTNYCH W PARYŻU W 1900 ROKU. ZŁOTYMI MEDALISTAMI ZOSTALI FRANCUZI POKONUJĄC W FINALE NIEMCÓW 25:16. DRUGI START MIAŁ MIEJSCE NA IV IGRZYSKACH W 1908 ROKU W LONDYNIE. TYM RAZEM ZWYCIĘŻYŁA AUSTRALAZJA (POŁĄCZONE ZESPOŁY AUSTRALII I NOWEJ ZELANDII), WYGRYWAJĄC W WALCE O ZŁOTY MEDAL Z WIELKĄ BRYTANIĄ. W 1920 ROKU NA VII IGRZYSKACH W ANTWERPII, JAK RÓWNIEŻ CZTERY LATA PÓŹNIEJ W PARYŻU TRIUMFOWAŁA DRUŻYNA USA, A SREBRNYMI MEDALAMI MUSIELI ZADOWOLIĆ SIĘ FRANCUZI. BIEG MARATOŃSKI  ... BIEG NA DYSTANSIE ... 42 195 METRÓW   NAZWA POCHODZI OD MIEJSCOWOŚCI MARATON W GRECJI. WEDŁUG HERODOTA PO ZWYCIĘSKIEJ DLA GREKÓW BITWIE Z PERSAMI POD MARATONEM W 490 P.N.E., ARMIA PERSKA ZAOKRĘTOWAŁA I WYPŁYNĘŁA W KIERUNKU BEZBRONNYCH ATEN. WIDZĄC TO, GRECY UDALI SIĘ CO SIŁ W NOGACH DO MIASTA PRZYBYWAJĄC PRAKTYCZNIE RÓWNOCZEŚNIE Z OKRĘTAMI PERSKIMI. BIEG TEN STAŁ SIĘ  PODSTAWĄ ROMANTYCZNYCH HISTORII, WEDŁUG KTÓRYCH POSŁANIEC W ZBROI HOPLITY - FILIPIADES POBIEGŁ DO ATEN, BY OBWIEŚCIĆ ZWYCIĘSTWO I POINFORMOWAĆ ATEŃCZYKÓW, ŻE PŁYNIE KU NIM FLOTA PERSKA. PO PRZEKAZANIU TEJ WIADOMOŚCI ... PADŁ MARTWY.   MICHEL BRÉAL, FRANCUSKI FILOLOG, ZAINSPIROWANY HISTORIĄ MARSZU ZASUGEROWAŁ PIERROWI DE COUBERTIN, BY WŁĄCZYŁ BIEG NA DYSTANSIE ODPOWIADAJĄCYM ODLEGŁOŚCI Z MARATONU DO ATEN DO PROGRAMU PIERWSZYCH NOWOŻYTNYCH IGRZYSK OLIMPIJSKICH W ATENACH – 1896 R.  W PIERWSZYCH IGRZYSKACH BIEG MARATOŃSKI BYŁ ROZGRYWANY NA DYSTANSIE 40 KM. W RZECZYWISTOŚCI DYSTANS MIĘDZY MARATONEM A ATENAMI WYNOSI 37 KM, JEDNAK POSTANOWIONO TĘ LICZBĘ "ZAOKRĄGLIĆ". NA IGRZYSKACH W LONDYNIE DYSTANS ZWIĘKSZONO O 2195 METRÓW (PRZESUWAJĄC METĘ W POBLIŻE MIEJSCA, GDZIE NA TRYBUNACH SIEDZIAŁA KRÓLOWA BRYTYJSKA). BIEG MARATOŃSKI MĘŻCZYZN TRADYCYJNIE KOŃCZY KAŻDE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE. MARATON KOBIET ZOSTAŁ WŁĄCZONY DO PROGRAMU IGRZYSK OLIMPIJSKICH DOPIERO W 1984 ROKU W LOS ANGELES.